CUBASE SÖZLÜĞÜ

Dijital ortam terimlerini (bazı terimler analog sistemlerde farklılıklar gösterebilir) ileride daha detaylı göreceğiz.

Audio in/out: Ses giriş/çıkış

Bnk bank : Sintizayzer ses bankaları

Bus: Ses veri yolu

Cliping: Sesin O seviyesini bir anlık geçmesi

Device: Cihaz, aygıt

Dîstortion: Sesin 0 seviyesini geçerek bozulması

Inspector: Cubase'de ses ve MIDI kanal detayları

MIDI: Müzik enstrümanları dijital arabirimi

MIDI input: MIDI giriş

MIDI output: MIDI çıkış

Mono: Tek bir ses kanalı

Normalize: Ses seviyesinin dijital olarak yükseltilme işlemi

Punch in/out: Kayıt yaparken belli bir ölçüde kayıt işlemini başlatıp/sonlandırma

Record Enable: Kayıt durumuna hazır hale gelmek

Stereo: 2 ses kanalı

Transport Paneli: Cubase'de başlama, durma, kayıt ve diğer fonksiyonların bulunduğu panel

VSTi: Sanal enstrümanlar

Program Change: Sintizayzer'ımızın ses seçim komutu






Cubase'de aranje ve miks

Şarkılarınıza Cubase mikser yardımıyla doğal bir derinlik ekleyebilirsiniz. Bunun için Cubase ile beraber gelen "Reverb A" ev kayıtları için yeterli olacaktır.

PROJECTWINDOW

Cubase ile hazırladığımız değişik event ve MIDI part'ları yan yana dize*rek kendimize göre bir aranje yapar*ken "project window"u kullanırız. Aranje yapmaya başlamadan önce "The Snap" düğmesinin aktif oldu*ğundan emin olmalıyız. Snap fonksi*yonu bize kopyalama ve yapıştırma gibi işlemlerde doğru yerleri kullan*mamızı sağlar. Böylece 'partlar' ara*sında bir uyumsuzluk olmaz. "Grid pop-up" menüsünden de "Bar" seçer*sek aranje yapmaya hazırız demektir. Grid menüsünden "Bar" seçtiğimiz*de işlemler barlara göre, "Beat" seçti*ğimizde vuruşlara göre, "use qantize" seçtiğimizde ise seçili quantize ölçüsü*ne göre işlemlerimizi yaparız. Biz şim*dilik "bar" seçeneğini kullanacağız.
Project penceresinde de görüldüğü gibi 2 MIDI ve 2 ses kanalımız mevcut ve bunlar rastgele duruyorlar. Şimdi adım adım neler yapabileceğimize ba*kalım.

Ses ve MIDI parçalarının hareketi

Herhangi bir parçayı sol tıklayıp fare*mizi sağa sola çekerek istediğimiz par*çayı istediğimiz yere yerleştirebiliriz. Biz örneğimizde bütün parçaları birinci bara taşıyacağız. Bunun için teker teker bütün parçaların üstüne sol-tıklayıp aranje sayfasının başına çekiyoruz.

Hata yaparsak Edit menüsünden Undo'yu tıklayarak geri alabiliriz.
Kopyalama - Copy/Paste: Herhangi bir parçayı tıklayarak seçtikten sonra CTRL-D tuşları ile parçaları yan yana kopyalayabiliriz. Biz örneğimizde ya*nına 3'er kopya koyarak 8 bara ta*mamlamış olduk. Ayrıca herhangi bir parçayı tıklayarak seçtikten sonra ALT-sol tık ile parçayı istediğimiz ye*re de kopyalayabiliriz.
Bölme ■ Split: Bunun için aranje sayfa*sındaki "Tools" seçeneklerinden ma*kası tıklayarak bölme işlemine başla*yabiliriz.
Üçüncü satırdaki SESI dosyası gere*ğinden fazla uzun görünüyor ve 5. bardan sonrasını kesmek istiyoruz. Bunun için makasımızı kesmek istedi*ğimiz sesi dosyasının üstüne ve 5. ba*rın hizasına getirerek tıklamamız ye*terli olacaktır.

Undo ve Redo
Undo bize yanlışlıkla yaptığımız düzeltmelerden veya beğenmediğimiz düzeltmelerden geri dönmemizi sağlar. Cubase'de normal "undo/undo history" ve "offline process history" olmak üzere iki çeşit undo
fonksiyonu vardır. Normal undo ile Cubase içinde neredeyse yaptığımız her işlemi geri alabiliriz. Undo history sadece ses değil diğer bütün MIDI ve aranje düzeltmelerini de saklar. Undo listesine "Edit" menüsünden "History"i tıklayarak ulaşabiliriz. Offline process history ile audio event'lere uyguladığımız düzeltme, FX ve diğer işlemleri geri almamızı sağlar. Offline undo listesine "Audio" menüsünden "offline process history" seçeneğini tıklayarak ulaşabiliriz.

■ Redo, undo ile geri aldığımız işlemi tekrar yapmamıza olanak sağlar. Örneğin aranje sayfasında bir midi part sildik. Daha sonra bu sildiğimiz midi part'ı undo ile geri çağırdık. "Edit" menüsünden "Redo" seçeneğini tıklarsak midi part tekrar silinecektir. Undo listesinden işaretlediğimiz undo işlemleri, Redo listesinde Redo listesini oluştururlar.

Bölme işleminden sonra "Tool" se*çeneklerinden "object selection" aracı*na geri dönmeyi unutmayalım.
Silgi - Erase: "Tools" seçeneklerinden "erase - silgi" aracını seçtikten sonra silmek istediğimiz parçanın üzerine tıklamamız yeterli olacaktır. Biz örne*ğimizde SESI parçasının 5. bardan sonraki kısmını silmek istiyoruz. Bu*nun için SESI parçasının 5. bardan sonraki ayrık parça üzerine silgi aracı ile tıklayarak siliyoruz.
Mute- Sessiz: Mute aracı bize aranje ya*parken silme işlemini kullanmadan sa*dece o parçayı sessiz duruma getirme*mize yarar. Böylece aranje yaparken değişiklikler ve denemeler yaparken silme/kopyalama işlemlerinden daha çabuk sonuçlar almamızı sağlar. Bu*nun için "Tools" seçeneklerinden "Mute" aracını alarak sessiz duruma getirmek istediğimiz parçaların üstle*rine tıklamamız yeterli olacaktır. Biz örneğimizde Piano parçasının 2. ve 3. parçalarının üstlerine "Mute" aracıy*la tıklayarak bu 4 ölçülük bölümü ses*siz hale getirdik. Bu parçaları daha sonra tekrar sesli hale getirmek ister*sek tekrar "Mute" aracıyla sessiz par*çaların üzerine tıklamamız yeterli ola*caktır. Sessiz parçalar ekranda gri renk tonu ile görünür.
Şimdi transport panelinden play düğmesine basarak yaptığımız edit'le-ri dinleyebiliriz.

CUBASE"VST MIXER"

Cubase "VST Mixer" bize iki türlü efekt kullanma imkanı sağlar. "Insert Fx" ve "Send Fx".
► Insert Fx (insert efekt) Sinyal veri yo*luna seri olarak bağlanır. Böylece sinya*lin tamamı insert efekt'ten geçer. Geçen sinyalin miktarını ayarlamak için kul*landığımız insert Fx'den gerekli ayarla*rı yapmamız gerekir. Genelde bu ayar "mix" ayarı olarak anılır. Dinamik Fx'ler; kompressor, auto tüne, EQ, vb genelde insert Fx olarak kullanılırlar.

► Send Fx birden fazla ses kanalını aynı efekte yollamamızı sağlar. Re*verb, delay, Chours vb efektleri "Send Fx" olarak kullanırız. Her kanala ay*rı reverb (insert reverb) kullanılmaz diye bir kural yoktur ama her kanala ayrı ayrı reverb Fx kullanırsak bilgisa*yarımızı gereğinden fazla zorlamaya başlayabiliriz. Profesyonel stüdyolar*da da genelde bir tane süper kalite re*verb ve bir-iki tane de kaliteli reverb cihazı bulunur.
Cubase kanal mikserde görülen EQ'yıı da bir insert Fx olarak görme*miz gerekir. Ne kadar EQ uygularsak o kadar EQ ses kanalına doğrudan et*ki yapar. Bazen insert Fx'ler ses tasa*rımında send Fx olarak da kullanılır*lar. Örneğin Distortion Fx'i hem "send" hem de "insert" Fx olarak kullanabiliriz.
Dolu dolu bir distortion gitar sesi elde etmek istiyorsak distortion Fx'i "insert Fx" olarak kullanmamız gere*kir. Böylece sesin tamamı bu Fx ünite*sinden geçecek ve gerekli ayarları ya*parak istediğimiz sesi elde etmemizi sağlayacaktır. Davul sesini biraz daha "crunchy" yapmak istersek o zaman distortion Fx'i "Send Fx" olarak kul*lanırız. Böylece mikslediğimiz davul sesine artı olarak bir miktar distortion Fx ekleyerek istediğimiz "crunchy" davul sesini elde edebiliriz.
Reverb efektini de genelde "Send FX" olarak kullanırız. Bu bize Reverb'e ayrıca EQ uygulamamıza ola*nak sağlar.

Cubase'de "Send Fx"ler için ayrı bir kanal yaratılır. Bunun için Project me*nüsünden 'add track - FX Channel' se*çeneğini tıklamalıyız. Karşımıza çıkan pencereden mono/stereo ve kullanaca*ğımız efekt çeşidini seçebiliriz. Eski Cu*base versiyonlarında "Send FX" için kısyol Fil ile karşımıza çıkan efekt penceresinden efektleri seçiyorduk.

CUBASE DOSYALARI

Cubase'de şarkılarımız proje C'.cpr") olarak saklanır ve her zaman bir proje dosyası ile bağlantılı çalışır. Birden fazla proje aynı dosyayı paylaşabilir.
► Audio Dosyası: Projemizde kullandığımız ses dosyalarını içerir.
► Edit Dosyası; Ses dosyalarında yaptığımız düzeltmeler esnasında otomatik olarak Cubase tarafından yaratılır. Bu dosyalara dokunmamak gerekir ve sabit diskimizde yer açmak için bir kısmını silmemiz gerekiyorsa "Clean up" fonksiyonunu kullanmamız daha emniyetli olacaktır.
► Images Dosyası; Ses dosyalarının waveform grafiklerini saklar.
► Freeze Dosyası: Freeze işlemine tabii tutulmuş VSTi ve ses kanal dosyalarını saklar. Bu dosyalara dokunmamamız gerekiyor.
► Project Dosyası: Ses ve video dosyalarına ait bilgileri, MIDI data değerlerini, sample rate ve diğer ayarları saklar.






REVERB ILE SESLERE AKUSTIK BIR UZAY YARATMAK

Reverb, kullandığımız seslere akustik bir uzay yaratmak için kullanılır. Ar*ka arkaya çok yakın ve kısa yansıma*ların oluşturulmasıyla yaratılır ve sese derinlik hissini ekler.
Reverb Parametreleri:

Early reflection patern: Üretici firma tara-fından katedral, kubbe, oda vb. akus-tik mekanların reverb'lerini simüle eden programlardır. Süresi kullanıcı tarafından ayarlanabilir. Bazı üreticiler odada durduğumuz yere göre bile reverb ayarları yapmamıza olanak sağlıyor. Örneğin konser salonunda en önde oturan ile en arkada oturan farklı reverb efekti duyar.
Pre-delay: Oda büyüklüğü ile doğrudan orantılı olup sesin bir yerlere çarpıp reverb efektini duyduğumuz zamanın ayarıdır. Pre-delay miktarı ile odanın büyüklüğü hakkında bir illüzyon ya*ratabiliriz. Pre-delay aynı zamanda vokallerin reverb'den ayrılarak daha temiz duyulmasını sağlar.
Decay time: Reverb efektinin süresidir.
High-frequency damping: Bu ayarla yük*sek frekansların reverb bitiş sürelerini kısaltabiliriz. Bu ayar bize, yüksek frekanstaki seslerin doğal oda ortamında emilerek daha önce sona ermelerini si*müle eder. Böylece daha doğal reverb efekti elde etmiş oluruz.

REVERB VE DAVUL

Kullandığımız sample kik veya da*vul makinesinden kullandığımız kik sesleri genelde reverb ile proses edilme*miş olurlar. Kik sesine bariz bir reverb efekti koyduğumuzda alçak frekanslar*da ortalık fazlasıyla karışır ve bu bü*tün miksin daha bulanık duyulmasına neden olur. "Short Ambient" tarzı bir reverb kullanırsak hem alçak frekans*lar fazla karışmaz hem de daha net ve güçlü bir kik sesi elde etmiş oluruz.
► Trampet'te alçak frekans sorunu olamadığından daha fazla reverb efek*ti uygulayabiliriz. Trampetlerde genel*de reverb efektinin daha parlak ve sız*layarak uzaması nedeniyle "Plate" tar*zı kullanılır. Şarkının temposu düşük ve reverb için ekstra boşluklar yoksa uzun "decay time" kullanmaktan ka*çınmalıyız. Aksi takdirde trampet sesi*ni yan odadan duymaya başlayabiliriz.
Kısa reverb zaman ayarıyla daha fazla reverb efekti kullanmak bizde daha doğal ve canlı bir duyum hissi yaratır. Daha büyük trampet sesi elde etmek için "hail" ayarı ve biraz da "pre-delay" kullanmamız yeterli ola*caktır. Bu bize çift baget vuruşuna yakın büyüklükte bir trampet sesi sağlar.
► Tom'lar genelde reverb efektine faz*la ihtiyaç duymazlar. Yaptığımız mik-se uygun bir kısa reverb efekti kulla*nırsak tom'lar doğal duyulacaktır.
► Hi-hat'lere de kısa zamanlı "ambi*ent" veya "plate" tarzı reverb kulla*nabiliriz. Reverb miktarını hi-hat'ler üç boyutlu fakat önde duyulacak şe*kilde ayarlamalıyız.
► Perküsyonlara uygulanan reverb bi*raz da onları şarkı içinde nasıl miksle-diğimiz ile orantılıdır. Kullandığımız yere ve parçaya göre uzun ya da kısa reverbler tercih edebiliriz.

REVERB VE VOCAL

Vokal sesine eklenmiş kötü ve ayarsız bir reverb veya sıfır reverb çok iyi söy*lenmiş bir şarkının boşa gitmesine ne*den olacak kadar önemlidir. Kayıt sı*rasında da reverb kullanımı soliste bü*yük fayda sağlar. Solist reverb efektin*den kendi sesinin uzantısını duyarak kendisine referans alır ve daha düzgün söyler.
Çok fazla reverb solistin arkadan duyulmasına neden olur. Bu da dinle*yicinin soliste olan ilgisini azaltır. So*list ve müzik arasındaki kontrast kay*bolur. Çok az reverb kullanımı ise so*listi müzikten ayırarak çok önde du*yulmasına ve müzikle kontrastın çok fazla olmasına yol açar.
Solistin önde fakat müzikle uyum içinde duyulmasını sağlamak için çok kısa süreli reverb ve 50ms-80ms arası pre-delay kullanabiliriz. Soliste iki farklı reverb kullanmak aslında en iyi çözümdür: Bir tane uzun ve bir tane de kısa fakat pre-delay'li reverb. Böy*lece solistin şarkı içindeki derinliğini ve stereo imaj içindeki netliğini solist ve şarkıya uygun bir şekilde ayarlaya*biliriz. Cubase ile beraber gelen "Re*verb A" ve "Reverb B"de bu kadar çok hassas ayar olmasa da ev kayıtla*rı için yeterli sayılabilir.

Loop'larınızı kesmenin kolay yolu

■ ReCyle hazır loop'lan kesmek için kullandığımız yardımcı programlardan bir tanesidir. ReCycle loop'lan otamatik olarak keser, gerektiğinde elle müdahale etme olanağı sağlar ve kullanımı çok da
kolay olan bir yardımcı programdır. Dosyaları Rex uzantısıyla saklar ve Cubase Rex dosyalarını normal ses dosyaları gibi açabilir. Bu bize Recycle programında yaptığımız kesme işlemlerini Cubase içinde daha rahat
düzeltme ve düzenleme imkanı sağlar. Reyle ile kesilmiş loop'lan MIDI notaları ile de çağırabiliriz. Ayrıca ses quantize olanağı da sağlar.
ReCycle'dan "sens" miktarını artırıp hangi hassasiyette kesme işlemi yapmak istediğinizi belirtmeniz yeterlidir. Loop'un kaç ölçü ve vuruştan oluştuğunu da belirttikten sonra Rex uzantısı ile saklayabilir ve Cubase'den aynı dosyayı Rex olarak açabiliriz.